අනෙකුත් ගිවිසුම්

.........මෙම රටවල් දෙක ; චීනය සහ කොස්ටාරිකාව,  ඇතිකරගෙන තිබෙන ගිවිසුම් දෙස බලනවිට අපට කරුණු කිහිපයක් නිරීක්ෂණය කල හැක. ඉන් පළමුවැන්න, මෙම ගිවිසුම් බොහොමයක් සිදුව ඇත්තේ මෑත කාලයේ, එනම් 2000 වසරට පසුව බවයි. අනෙක් කාරණය මෙම ගිවිසුම් ගතවීම් වලට රටේ ප්‍රමාණය , තම රටේ භූගෝලීය කලාපය  හෝ හැකියාවන් බල නොපාන බවයි. අනෙක් කාරණය කාලයත් සමගම ගිවිසුම් ගතවීමේ ප්‍රවනතාවය එසේත් නැත්නම් සිඝ්‍රතාවය  අන්තර්ජාතික වශයෙන්  වැඩිවී ඇති බවයි.

මෙම උදාහරණ කිහිපයෙන්ම මෙම ගිවිසුම් තවත් වර්ග කිහිපයකට බෙදිය හැකි බව පෙනේ. ඒ ගිවිසුම්ගත වන රටවල් ප්‍රමාණය අනුවය. ඒ අනුව මෙම ගිවිසුම් රටවල් දෙකක් අතර, රටවල් කිහිපයක් අතර, රටවල් කිහිපයක සංවිධානයක් සහ රටක් අතර[1] සහ  රාජ්‍ය සංවිධාන දෙකක් අතර යනුවෙන් වර්ගීකරණය කල හැකි වෙයි.

මේ අතර ගිවිසුමේ අන්තර්ගතය සහ එහි අරමුණු  අනුවද ගිවිසුම් අතර වර්ගීකරණයක් සිදුකල හැක. ඒ අනුව

·        ආර්ථිකය සහ මුල්‍යමය ගිවිසුම් ගත වීම - එක්සත් යුරෝපය සහ එක්සත් රාජධානිය

·        ආර්ථික එකතුව -  එක්සත් යුරෝපය

·        පොදු මුදල් - මධ්‍යම අප්‍රිකාවේ රටවල් 6 ක් විසින් ඇතිකරගත් එකම මුදල් වර්ගයක් භාවිත කිරීමේ ගිවිසුම[2]  

·        පොදු වෙළඳපොල - ඒසියාන්

·        රේගු එකතුවන් - එක්සත් යුරෝපය

·        බහු රාජ්‍ය නිදහස් වෙළඳ කලාප - දකුණු සහ නැගෙනහිර අප්‍රිකානු රාජයයන් අතර පොදු වෙළඳපොළ [3]

මෙලෙස අන්තර් රාජ්‍ය නිදහස්  වෙළඳ ගිවිසුම් 285  ක් පමණ අන්තර්ජාතික වශයෙන් තිබීමෙන් පමණක්ම අපට කරුණු කිහිපයක් ගම්‍ය වෙයි.

·  

      මෙම ගිවිසුම ගතවීම් මෑත කාලිනව වඩා වේගයෙන් සිදුවන බව  

·        මෙලෙස ගිවිසුම ගත වීමෙන් බොහෝ ප්‍රයෝජන ගිවිසුම ගතවන රට වලට තිබිය යුතු බව. එසේ නැත්නම් මෙලෙස විශාල වියදමක් සහ මහන්සියක් යොදවා මෙවැනි රාජ්‍ය තාන්ත්‍රික වැඩ පිළිවෙලවල් කරන්නට රටවල් පෙළඹීමට ද ඒවා ඇතිකරගන්නා ප්‍රමාණය වැඩි වන්නට ද  හේතුවක් නොමැත.  

·        ඒවා බොහෝ කලක් පැවතිමෙන්ම එම ගිවිසුම පිළිබඳව පාර්ශව කරුවන්  අසතුටට පත්වන්නේ කලාතුරකින් බව

·        ලෝක වෙළඳ සංවිධානයේ අවසාන බලාපොරොත්තුව වන මුලු ලෝකයම එකම නිදහස් වෙළඳ කලාපයක් කිරීමේ සිහිනයට ළඟාවීමට තවත් බොහෝ කලක් ගතවන බව පෙනෙන නමුදු එවැනි කලාප තැනින් තැන බිහිවෙමින් එම අවසාන ප්‍රතිපලය දෙසට ලෝකය ගමන් කරන බවට

·        මෙලෙස ගිවිසුම් ගතවීමට රාජයයන් දෙකේ ප්‍රමාණය හෝ ඒවායේ ආර්ථික බලය පාලක සාධකයක් නොවන බව..........

---

[1] එසියානු සමුහය සහ චීනය අතර

[2] කැමරුන්, මධ්‍යම අප්‍රිකානු ජනරජය, චාඩ්, ඉක්විටෝරියල් ගිනීයා, ගැබොන්, කොන්ගෝ ජනරජය

[3] 19994 පටන්ගත් මෙම පොදු වෙලනපොලට රටවල් 21 ක් අයත් වෙයි.