කොරෝනා මර්ධනයට තාක්ෂනය යොදා නොගැනීම

කොවිඩ් 19 වසංගතයට මුහුණදීම සඳහා ලෝකයේ පුරාම නොයෙකුත් ක්‍රමවේද පාවිච්චි කරනු ලැබේ. මෙයින් ප්‍රධානතම උපකරණය වන්නේ ලොක්ඩවුන් කිරීමයි. මෙමගින් වසංගතය පැතිරීමේ යම් පාලනයක් ඇතිවන බවේ ප්‍රශ්නයක් නැත. ආසාධිතයන් ආසාධිත නොවූ මිනිසුන් කිට්ටුවට යන්නේ හෝ ඇසුරු නොකරන්නේ නම් වසංගතය පැතිරීම වළක්වාගෙන දැනට ආසාධිත වී ඇති පුද්ගලයන්ට ප්‍රතිකාර කර පවුන් සුවකර ගත් විට ජාතියකට මේ ප්‍රශ්නය අවසන් කර ගත හැකි යැයි සිතිය හැක.

මෙම ක්‍රමවේදයේ ඇති ලොකුම ප්‍රශ්නය අසාධනය වූ සියලු දෙනාම සහ ඔවුන් ආසන්නයට ගිය සියලු දෙනා එකවර හඳුනා ගෙන ඒ සියලු දෙන පරික්ෂාවට ලක් කර පොසිටිව් වූ අය සමාජයෙන් වෙන කර ප්‍රතිකාර කිරීමට ඇති බාධාවන්ය.

මෙම බාධාවන් යම් තරමකට හෝ ඉවත්කර ගන්නට, ලෝකයේ බොහෝ රටවල් ඇප් හඳුන්වා දී තිබේ.

මේවායින් පළමුවන ඇප් එක භාවිතයට ගත්තේ සිංගප්පුරුව විසිනි. TraceTogether නමැති මෙම ඇප් එක යම් කොරෝනා වෛරසය ආසාධිතය වූ පුද්ගලයෙකු ඇසුරු කල හෝ අසලට ගිය අනෙක් පුද්ගලයන් පහසුවෙන්ම සොයා ගැනීමට පරිපාලනයට උදව් කරයි. මෙම ඇප් එකේ පාවිච්ච් වෙන්නේ බ්ලුටූත් සහ GPS  වෙයි. මෙම පහසුකම් දැනටමත් සාමාන්‍යයෙන් ඕනෑම ස්මාර්ට් ෆෝන් එකක තිබෙන පහසුකම්ය. එමනිසා මෙම ඇප් පාවිච්චි කිරීමට අමතර මුදලක් යන්නේද නැත.

මෙවැනි ඇප් දැනටමත් සිංගප්පුරුව, නොර්වේ රාජ්‍යය උතුරු මැසිඩෝනියාව, ඊශ්‍රායලය, ඉන්දියාව, ඝානාව, චෙක් ජනපදය, කොලොම්බියාව, චීනය, සහ බහරේනය අසාදිතයන්ට  කිට්ටු වූ පුද්ගලයන් සොයා ගැනීමට පාවිච්චි කරති.

මෙවැනි ඇප් අනිවාර්ය කිරීමෙන් රජයන්ට පුරවැසියන්ගේ පුද්ගලික තොරතුරු දැනගැනීමට අවස්තාවක් ලැබීමෙන් යම් ආකාරයකින් පුද්ගලික අයිතිවාසිකම් වලට යම් බලපෑමක් සිදුවිය හැකි යැයි කාරණය මෙවැනි ඇප් එකක් එංගලන්තයේ යොදා ගැනීමට සාකච්ඡා වෙද්දී විවාදයට බදුන් වෙනවා මම ලඟකදී දුටුවෙමි.

මෙවැනි ඇප් එකක් ඇත්තෙන්ම පාව්ච්චි වීමෙන් යම්, ආසාධිතයෙකු හඳුනා ගත් විට ඒ මොහොතේම අතීතයට දින 14 ක් තුල ඔහු අසලට පැමිණි සියලු දෙනාම, ඔවුන්ගේ දුරකථනවල සහ ආසාධිතයාගේ දුරකථනයේ මෙම ඇප් එක තිබුනේ නම් ඒ මොහොතේම හඳුනා ගැනීමට පුළුවන.

ඒ නිසා බුද්ධි අංශ මගින් ඉතාමත් දුෂ්කර දවස් ගණනක් යන මෙහෙයුම්  හරහා ඔවුන් සොයා යාමට අවශ්‍ය නැත. එසේම මිනිසුන් කණ්ඩායමක් කරනවාට වඩා මෙලෙස ඇප් එක මාර්ගයෙන් සොයා ගැනීම ඉතාමත් නිවැරදි වන අතර අනවශ්‍ය ලෙස කාලයක්ද ගත වන්නේද නැත.

සාමාන්‍යයෙන් ලංකාවේ ජනගහනයෙන්; විශේෂයෙන්ම නාගරික ජනතාවගෙන් 60% කට පමණ ස්මාර්ට් ෆෝන් තිබෙන බව මට සිතේ. අපත් මෙවැනි ඇප් එකක් යොදා ගත්තොත් contact tracing වලින් 60% කට යොදන ශ්‍රමය සහ වියදම අඩුකර ගත හැකි අතර වැඩේ පටන් ගන්නා විටම වැඩෙන් 60% ක් අවසන් වී හමාරය.

මෙලෙස මේ කාර්යය පහසුකර ගැනීමට තාක්ෂනය තිබියදී, මේ වසංගතය අප රටේ පාලනය කිරීමට උත්සාහ කරන්නන්, මෙවැනි නොමිලේ වගේ කරගත හැකි ක්‍රමවේදයක් පිළිබඳව නිශ්ශබ්ද වීම පුදුම සහගතය.

චෙක් ජනපදයේ මෙම ඇප් ඒක සාදා ගෙන ඇත්තේ සිංගප්පුරුවේ උදව්වෙනි. අපටත් මෙය හදා ගැනීමට හැකියාවක් නැත්නම් ලැජ්ජාවෙන් නොසිට ඔවුන්ගෙන් උදව් ලබා ගැනීමට පුළුවන.

graph by 

By Ferretti, Luca; Wymant, Chris; Kendall, Michelle; Zhao, Lele; Nurtay, Anel; Abeler-Dörner, Lucie; Parker, Michael; Bonsall, David; Fraser, Christophe - Ferretti, Luca; Wymant, Chris; Kendall, Michelle; Zhao, Lele; Nurtay, Anel; Abeler-Dörner, Lucie; Parker, Michael; Bonsall, David; Fraser, Christophe (2020-03-31). "Quantifying SARS-CoV-2 transmission suggests epidemic control with digital contact tracing". Science. doi:10.1126/science.abb6936. ISSN 0036-8075. PMID 32234805., CC BY 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=89120620