හම්බන්තොට ඛේදවාචකය; කථාකිරීමේ වැදගත්කම.

මේ දිනවල ටී.වී. චැනල් වලට ප්‍රවෘත්ති සපයා දීමෙන් ප්‍රධාන මූලාශ්‍රය හම්බන්තොට වරාය බවට පත්ව තිබේ. ටී.වී. චැනල්ද ඉතාමත් සතුටින් තලු මරමින් හම්බන්තොට ජනනය වන ප්‍රවෘත්ති ලුනු ඇඹුල් යොදමින් ජනතාවට ඉදිරිපත් කරති.

හම්බන්තොට වරායේ සිදුවන්නේ කුමක්ද? මෙම වරාය චීනයෙන් ලොකු ණයක් ගෙන හැදුවද ඇත්තටම එයින් වැඩක් නොවූ බව මේ පිළිබඳව සාධාරනව ඔිනෑම කෙනෙකු පිළිගන්නවා ඇත. අපි යමක් හදන්නේ එහින් ප්‍රයෝජනයක් ගැනීමටය. ණයක් අරගෙන එයින් ව්‍යාපාරයක් පටන් ගෙන ව්‍යාපාරය විවෘත කල පසුත් එයින් ලැබෙන ආදායමට වඩා බොහෝ මුදලක් අතිනුත් දමා ණය වාරික ගෙවන්නට සිදුවන්නේ නම් එය ව්‍යාපාරයක් නොවේ. සල්ලි වලට ගස් ගෙන ගඟට ඉනි කැපීමක් වැනිය. පොදු ජනතාවගේ අධ්‍යාපනයට, සෞඛ්‍යයට, සහ රටේ යටිතල ව්‍යුහයන් දියුණු කිරීමට තිබෙන මුදල් මෙවැනි ව්‍යාපාර පටන් ගෙන ඒවායේ ණය ගෙවීමට වියදම් කිරීම ඉතාමත් ශෝක ජනකය.

වරායකට නැවක් එන්නේ එක්කෝ බඩු ගෙයාමටය. එසේත් නැත්නම් බඩු රැගෙන ඒමටය. ගෙනයාමට හෝ රැගෙන ඒමට බඩු නැත්නම් නැව් එන්න්‍ෙ නැත. යම් ස්ථානයකින් අන්තර් ජාතික මුහුදු ගමන් මාර්ගයක් වැටී තිබෙන නිසා එයින් ප්‍රයෝජන ගැනීමට වරායක් දැමීම හරියට හයිවේ එකක් ලඟ තේ කඩයක් දමා ගැනීම වැනිය. ලඟින් ඕනෑතරම් වාහන යන්නට පුලුවන. එහෙත් අපේ තේ කඩයට ඒ වාහන වලට ඒමට විශේෂ අවශ්‍යතාවයක් නැත්තේ නම් ඔවුන් අප කඩේට එන්නේ නැත.

දැන් කෙසේ හෝ මා හිතන විදිහට ඩොලර් බිලියන 1.3 ක් පමණ වියදම් කර වරාය සාදා අවසානය. දැන් ඒ ණය ගෙවන්නට වරායෙන් ආදායමක් එන්නේ නැත. චීනය අපට කර ඇත්තේ පකිස්ථානයට කලදේමය. පතිස්ථානයේත් චීනය විසින් මෙලෙස සාදන ලද ග්වඩාර් වරායට තවමත් නැව් එන්නේ නැත. දැන් අපි මේ වරාය නිසා අමාරුවේ වැටී සිටින බව මුලු ලෝකයම දනී. මෙම වරායට මෙහි සමහරුන් කියන්නා සේ ලොකු ආර්ථික විභවයක් ඇත්තේ නම් ලෝකයේ තිබෙන පුද්ගලික වරායන් අයිති කම්පැනි සහ වරාය මෙහෙයුම් ආයතන මේ සදහා ආයෝජනය කිරීමට යෝජනා සකස් කරගෙන මෙලහකටත් වරාය ඇමතිතුමාගේ කාර්යාලය ලඟ පෝලිම් ගැසෙනවා අපි දැක යුතුය. එහෙත් අපට එවන්නක් ගැන අසන්නට ලැබුනේ නැත. 

දැන් චීන රජයේ අනුග්‍රහය ලබන චීන කම්පැනිය අපි ණය බරින් නිදහස් කරයි. ඉන්පසු ඔවුන් මෙම වරායෙන් ලාභ ගන්නට නම් මෙයට වෙළඳ නැව් ගෙනා යුතුය. වෙළඳ නැව් ගෙන ඒමට නම් ඒවාට වරායට ඒමට හේතුවක් ඇතිකල යුතුය. ඒ සදහා ඔවුන් නිෂ්පාදනයන් කරන්නට යන බව පෙනේ. මෙලෙස නිෂ්පාදන කලාපයක් ඇතිවන විට සහ නැව් එන්නට පටන් ගත් විට හම්බන්තොට ප්‍රදේශය ශීඝ්‍ර දියුණුවක් දකිනු ඇත. අප රජය මෙතනදී පරිසරයට හානි නොවන කර්මාන්තශාලා ඇතිවන බවට වග බලා ගත යුතුය. විශේෂයෙන්ම චීන ව්‍යාපාරිකයින් මෙවැනි දෑ කරන්නට උත්සාහ කරනු නොවනුමානය. 

ඉහත සැකය පිළිබඳව ප්‍රවේශම් වනවානම් මෙම එකඟතාවයෙන් වෙන වැරැද්දක් වේයැයි සිතන්නට අපහසුය. සාර්ථක වරායක් සහ කර්මාන්ත ශාලාවන් බොහෝ ප්‍රදේශයක ඇති වූ විට ඒවායේ හොඳ ප්‍රතිපල ඉක්මනින්ම වක්‍රාකාරයෙන් සහ කෙලින්ම අවට ජීවත්වන පුද්ගලයන්ට දැනෙනු ඇත. 

දැන් මෙය චීන සමාගමක් සමග කිරීමේදී අලුත්ම ප්‍රශ්නයක් ඇතිව තිබේ. ඒ එම වරායේ සේවය කරමින් සිටි අනියම් සේවක පිරිසක් වරාය චීන සමාගමට දෙන්නේ නම් ඔවුන් වරාය අධිකාරියේ ස්ථීර රැකියවට බඳවා ගන්න යැයි පවසමින් කලබැගෑනියක් කිරීමයි. ඔවුන්ට මෙලෙස කලබල කිරීමට ඉවහල් වන කරුණු මොනවා විය හැකිද? 

• චීන සමාගමෙන් ඔවුනට රැකියා ලබා නොදෙන්නේ යැයි ඇති බිය.  
• ඔවුන් චීන සමාගමේ වැඩට ගතහොත් දැන් ලබන වැටුපට වඩා අඩු වැටුපක් ලැබේයැයි ඇති බිය. 
• ඔවුන් දැන් රජයේ රැකියාවක් කරනවා මෙන් වැඩ කරනවාට වඩා ලබා ගන්නා වැටුපට සරිලන සේවයක් මහන්සි වී කරන්නට ඇති වේයැයි ඇති බිය. 
• මේ අවස්ථාව ප්‍රයෝජනයට ගෙන බොහෝ වරප්‍රසාද ඇති යැයි සැලකෙන වරාය අධිකාරියේ ස්ථිර රැකියාවක් ලබා ගැනීම. 
• රජය අප්‍රසාදයට පත් කිරීමේ ඕනෑකම. 
• අන්තර් ජාතිකව ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික ප්‍රතිමූර්තියට හානි කිරීම. 

මේ සදහා සාධාරණ විසදුම කුමක්ද? 

වරාය අධිකාරියේ ස්ථිර රැකියා ලබාදීම ?  මෙලෙස කිරීමට නම් මොවුන් මුලින්ම රැකියාවට ආවේ කෙසේදැයි සොයා බැලිය යුතුය. ඔවුන් නියමිත ආකාරයට රැකියා ඇබෑර්තු ප්‍රසිද්ධ කර තරඟ විභාගයක් පවත්වා රැකියා වලට රැගෙන ඇත්නම් මෙලෙස වරාය අධිකාරියේ රැකියා දීම සාධාරණය. එසේ නැත්නම් වරාය අධිකාරියේ පුරප්පාඩු ඇත්නම් ඇබෑර්තු විවෘතව ප්‍රසිද්ධ කර තරඟ විභාගයක් පවත්වා සුදුසුකම් සපුරාලන අයදුම් කරුවන්ට රැකියා ලබාදිය යුතු අතර මොවුනට පුමුඛතාවයක් ලබාදීම අනෙක් සියලු ජනයාට කරන අසාධාරණයකි ඔවුන් මෙයට කැමති වෙන්නේද, නැත. කවදාවත් කැමති වෙන්නේ නැත. 

මේ ලොකු ව්‍යාපෘතියක රජයට මොවුන්ට දැන් ලැබෙන වැටුපට හෝ ඊට වඩා වැඩි වැටුපකට චීන සමාගමෙන් රැකියා ලබාදෙන ලෙසට  ඉල්ලා සිටීම - මෙහි ආයෝජනය හා පරිමාණය අනුව එය සාගරයක දිය බිදක් හා සමාන වනු ඇත. මේ සදහා රජයට සේවකයන් වෙත ලිඛිතව පොරොන්දු විය හැක. ඔවුන් දැන් අනියම් සේවකයන් නම් වරායේ කලමනාකරණය වෙනස් වන විට ඔවුන් ස්ථිර සේවකයන් වීම අනිවාර්ය කාර්යයක් නොවේ. ඒ දෙකෙහි ඇත්තෙන්ම සම්බන්ධයක් නොමැත. 

බොරදියෙහි මාළු අල්ලන්නට ගොස් රටෙහි සියලු පොදු ජනයාට බලපාන ආර්ථික ප්‍රතිරූපය කුඩා පිරිසකට වනසන්නට ඉඩදීම මුලු රටේ ජනතාවටම සිදුවන මහත් අපරාධයකි. විශේසයෙන්ම මෙවැනි සිදුවීම්  වලට වෙළඳ නාවික ක්ෂේත්‍රය ඉතාමත් සංවේදී බව අප විශේෂයෙන්ම මතක තබාගත යුතුය. 

මෙතරම් පැහැදිලි විසදුමක් තිබියදී රජයේ නියෝජිතයෙකු එය ඔවුනටද පැහැදිලි කර රූපවාහිණියෙන් එය ජනතාවටද පැහැදිලි කර මෙය නොවිසදන්නේ ඇයි යන්න පුුදම ඇතිකරන ප්‍රශ්නයකි.